Nhà cổ Bình Thủy: Di sản giao thoa Đông – Tây ở Cần Thơ

Giữa không gian du lịch Cần Thơ đậm đặc sắc văn hóa miền sông nước, Nhà Cổ Bình Thủy là điểm đến tiêu biểu giúp du khách chạm vào lịch sử, kiến trúc và đời sống bản địa qua hơn 150 năm. Sở hữu phong cách giao thoa Đông – Tây hiếm thấy, ngôi nhà không chỉ là di tích kiến trúc nghệ thuật cấp quốc gia mà còn là nơi lưu giữ hệ giá trị văn hóa của vùng đất Tây Đô. Bài viết này của Tourism Cần Thơ tổng hợp đầy đủ thông tin và kinh nghiệm tham quan, giúp bạn tối ưu lịch trình, thời điểm và trải nghiệm tại di sản đặc biệt này.

Sau phần mở đầu, bạn có thể chọn kết hợp tham quan theo nhịp nhanh gọn với Tour nửa ngày Cần Thơ: tuor du lịch nửa ngày cần thơ.

Tổng quan và vị trí

• Địa chỉ: 144 Bùi Hữu Nghĩa, phường Bình Thủy, quận Bình Thủy, TP. Cần Thơ
• Cách trung tâm thành phố: khoảng 5 km
• Phân hạng: Di tích Kiến trúc Nghệ thuật cấp Quốc gia (2009)

Nhà cổ Bình Thủy được gia tộc họ Dương xây dựng từ cuối thế kỷ 19, nổi bật với mái ngói âm dương, bố cục thờ tự truyền thống Nam Bộ, cùng các chi tiết trang trí và nội thất mang hơi thở châu Âu. Đây là minh chứng sống động cho quá trình giao lưu văn hóa, thương mại giữa Nam Bộ và phương Tây giai đoạn cuối thế kỷ 19 – đầu thế kỷ 20.

Toàn cảnh Nhà cổ Bình Thủy – di sản kiến trúc Cần Thơ

Dấu mốc lịch sử: Hành trình hơn 150 năm

• 1870: Khởi dựng bởi ông Dương Chấn Kỷ – thương gia gốc Hoa, sử dụng gỗ quý theo kiến trúc Nam Bộ.
• 1911: Hoàn thiện mở rộng, hình thành diện mạo kết hợp Đông – Tây như hiện nay.
• 1914–1945: Nơi giao lưu của thương nhân và trí thức địa phương, ghi dấu đời sống thịnh vượng của vùng Cần Thơ.
• 1945–1975: Trú ẩn và hội họp bí mật trong thời chiến, nhiều hiện vật được bảo vệ nguyên vẹn.
• 1992: Trở thành bối cảnh phim quốc tế “Người tình” (L’Amant).
• 2009: Được công nhận di tích cấp quốc gia.
• 2020–2024: Trùng tu lớn, khôi phục cấu trúc gỗ, mái ngói, chi tiết trang trí và gia cố nền móng.

Các giai đoạn này không chỉ cho thấy giá trị kiến trúc, mà còn phản ánh sinh hoạt của tầng lớp thượng lưu Nam Bộ xưa và sự thích ứng tinh tế với khí hậu nhiệt đới ẩm miền Tây.

Kiến trúc giao thoa Đông – Tây

Cổng tam quan và hàng rào sắt nghệ thuật

Cổng tam quan mang triết lý truyền thống Việt với ba lối (giữa dành cho nghi lễ, hai bên cho sinh hoạt thường nhật). Hệ hoa văn trên cổng và hàng rào sắt mềm mại, chịu ảnh hưởng Art Nouveau Pháp; mô-típ rồng phượng, lá cây, chim muông vừa thẩm mỹ vừa biểu tượng cho phú quý, thịnh vượng và tư duy cởi mở của chủ nhân.

Chi tiết cổng tam quan và hoa văn Á – Âu tại Nhà cổ Bình Thủy

Mái ngói âm dương và hệ thông gió tự nhiên

Mái lợp ngói âm dương, xếp hai lớp tạo rãnh thoát nước, chống thấm và phù hợp khí hậu mưa nhiều. Hệ cửa sổ rộng, cửa gió phía trên tường, cùng khoảng không giữa mái và trần tạo luồng lưu thông không khí liên tục, cách nhiệt tự nhiên hiệu quả theo tri thức bản địa.

Để mở rộng hành trình khám phá di sản đô thị, bạn có thể dành thêm thời gian ghé thăm chợ cổ cần thơ, nơi phản chiếu nhịp thương hồ xưa giữa lòng thành phố.

Gian thờ tự trung tâm và kết cấu gỗ quý

Gian thờ đặt đối diện cửa chính theo phong thủy truyền thống. Bàn thờ gỗ mun chạm tứ linh – bát bửu, hệ cột gỗ lim, gụ, cẩm lai theo kiểu chồng rường, kết hợp chi tiết trang trí châu Âu (hoa văn acanthus, họa tiết hình học), thể hiện tay nghề và gu thẩm mỹ tinh tế.

Bộ sưu tập đồ cổ

• Bộ bàn ghế Louis XV (đầu thế kỷ 20), gỗ sồi, chi tiết dát vàng 24K
• Đồng hồ quả lắc Comtoise (khoảng 1890), vận hành ổn định
• Đồ sứ Gien và Sèvres (cuối thế kỷ 19), họa tiết hoa lá – phong cảnh châu Âu
• Tủ thờ gỗ trắc khoảng 150 năm
• Bộ bàn ghế gỗ cẩm lai đầu thế kỷ 20

Bộ bình sứ Gien và Sèvres tại Nhà cổ Bình Thủy, minh chứng giao lưu văn hóa

Vườn lan và bếp cổ

Vườn lan khoảng 500 m² với hơn 30 loài, có cây lan hơn 50 năm tuổi – “báu vật” của gia tộc. Khu bếp cổ trưng bày dụng cụ nấu truyền thống, tái hiện sinh hoạt gia đình thượng lưu Nam Bộ xưa. Với du khách yêu trải nghiệm miệt vườn, có thể kết hợp trong ngày cùng Vườn du lịch Ba Cống.

Di sản văn hóa và điện ảnh

Năm 1992, Nhà cổ Bình Thủy trở thành bối cảnh chính phim “Người tình” (L’Amant) của đạo diễn Jean-Jacques Annaud, chuyển thể từ tiểu thuyết Marguerite Duras. Bộ phim tạo tiếng vang quốc tế, giới thiệu không gian sống của tầng lớp thượng lưu Nam Bộ đầu thế kỷ 20. Sau đó, khách quốc tế, đặc biệt từ Pháp – châu Âu, đến tham quan tăng mạnh; riêng năm 2019 ghi nhận khoảng 15.000 lượt.

Bối cảnh phim Người Tình tại Nhà cổ Bình Thủy – góc nhìn di sản qua điện ảnh

Trong lịch trình mở rộng theo hướng sinh thái – trải nghiệm, bạn có thể thêm điểm đến dòng sông và nông trại xanh tại Khu du lịch sinh thái sông hậu farm.

Hướng dẫn tham quan chi tiết

Di chuyển

• Từ trung tâm Cần Thơ: theo Nguyễn Trãi – qua cầu Cái Khế – rẽ phải vào Bùi Hữu Nghĩa, đi thẳng ~2 km (15–20 phút xe máy/taxi).
• Từ bến Ninh Kiều: đi Hai Bà Trưng – qua cầu Cái Khế – rẽ phải Bùi Hữu Nghĩa (20–25 phút).
• Từ sân bay Cần Thơ: theo QL91 – rẽ đường 30/4 – rẽ Bùi Hữu Nghĩa (30–35 phút).

Giờ mở cửa – giá vé – chính sách

• Giờ mở cửa: 7:30–11:30 và 13:30–17:00 hằng ngày
• Giá vé: 20.000 đ/người (khách Việt); 40.000 đ/người (khách quốc tế)
• Ưu đãi: miễn phí trẻ dưới 6 tuổi, người cao tuổi trên 70, người khuyết tật; giảm 50% cho học sinh, sinh viên có thẻ
• Lưu ý: thời gian/giá vé có thể điều chỉnh theo điều kiện thực tế tại điểm

Vé tham quan Nhà cổ Bình Thủy và khuôn viên đón khách

Quy định tham quan – bảo tồn

• Giới hạn tối đa 30 khách/lượt bên trong nhà
• Yêu cầu mang vớ hoặc đi chân trần vào khu nội thất gỗ
• Không chạm tay vào hiện vật, hạn chế dùng đèn flash
• Giữ trật tự, tôn trọng khu thờ tự, trang phục lịch sự

Thời điểm lý tưởng

• Mùa khô (12–4): ít mưa, thuận tiện di chuyển – chụp ảnh
• Khung giờ đẹp ánh sáng: 8:00–9:30 hoặc 15:30–17:00
• Ngày trong tuần: trải nghiệm thoải mái, ít đông

Gợi ý chụp ảnh

Hành lang với ánh sáng tự nhiên qua ô cửa, cổng tam quan – hàng rào sắt uốn lượn, phòng khách với bộ bàn ghế Louis XV và đồng hồ quả lắc là những “tọa độ” ảnh cổ điển. Chọn trang phục tone trung tính, hạn chế phụ kiện rườm rà để tôn đường nét kiến trúc.

Du khách check-in tại hành lang Nhà cổ Bình Thủy, ánh sáng tự nhiên đẹp

Nếu bạn muốn sưu tầm quà tặng đặc sản sau chuyến tham quan, ghé Shop Đặc sản quà tặng 77 cần thơ để chọn đồ lưu niệm và đặc sản vùng miền.

Bảo tồn và trùng tu: Thách thức – giải pháp

Dự án trùng tu 2020–2024 (kinh phí >5 tỷ đồng) tập trung:

• Mái ngói: thay mới ~95% theo kiểu cổ, xử lý rêu mốc
• Cột gỗ: chống mối toàn hệ, thay thế ~10% cấu kiện hư hỏng
• Sàn gỗ: gia cố 100%, loại bỏ tiếng kêu
• Tường: trát – sơn theo màu nguyên bản
• Cửa gỗ: sửa bản lề, vận hành trơn tru
• Thoát nước: cải tạo, hoạt động hiệu quả

Giải pháp quản lý khách tham quan:

• Giới hạn số lượng trong nhà, lộ trình tham quan một chiều
• Vớ/đế mềm khi vào khu nội thất gỗ
• Hệ camera – nhân viên bảo vệ tăng cường
• Biển chỉ dẫn – khuyến nghị hành vi văn minh

Khách tham quan đông vào mùa cao điểm, cần tuân thủ quy định bảo tồn

Lịch trình gợi ý kết hợp

• Buổi sáng: Chợ nổi Cái Răng (5:30–8:00) – về Nhà cổ Bình Thủy (9:00–10:30)
• Buổi trưa: Ăn trưa khu trung tâm, trải nghiệm món miền Tây
• Buổi chiều: Bảo tàng Cần Thơ – Thiền viện Trúc Lâm Phương Nam
• Buổi tối: Dạo bến Ninh Kiều, ngắm sông về đêm

Bạn có thể dùng lịch trình trên như khung tham khảo và linh hoạt lồng ghép thêm các điểm văn hóa – sinh thái tùy sở thích.

Câu chuyện ít ai biết

• Chiếc đồng hồ Thụy Sĩ trong phòng khách gắn với câu chuyện năm 1945: gia tộc khéo tặng đồng hồ cho sĩ quan Nhật, đổi lại lệnh không xâm phạm nhà và hiện vật trong giai đoạn chiến sự. Sau đó, năm 1952 gia đình tìm mua lại mẫu đồng hồ tương tự, đến nay vẫn trưng bày trang trọng.
• Hầm trú ẩn bí mật dưới bếp cổ (khoảng 12 m²) xây năm 1947, lối vào ngụy trang dưới ván sàn, thông gió bằng đường ống nhỏ, có lối thoát ra vườn sau. Hiện bảo tồn nguyên trạng, chỉ mở tham quan cho đoàn đặt trước có hướng dẫn.

Số hóa di sản và hướng phát triển

Dự án số hóa bằng công nghệ quét 3D Lidar (2023–2024) do Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Cần Thơ phối hợp Viện Bảo tồn Di sản và đối tác công nghệ triển khai:

• 6/2023: Khởi động, lắp đặt thiết bị
• 9/2023: Hoàn thành quét 3D khu vực ngoài
• 12/2023: Hoàn thành quét 3D khu vực trong
• 6/2024: Xử lý dữ liệu, mô hình 3D sơ bộ
• 12/2024: Ra mắt phiên bản hoàn chỉnh, tham quan ảo

Kế hoạch “Bảo tàng sống” (dự kiến 2026) tái hiện đời sống gia đình thượng lưu Nam Bộ đầu thế kỷ 20 qua hoạt động trình diễn – workshop (ẩm thực, nghề thủ công, âm nhạc dân gian). Dự báo khi hoàn tất, lượng khách tham quan có thể tăng 30–50%, góp phần đạt mục tiêu phát triển du lịch bền vững của thành phố.

Kinh nghiệm thực tế cho du khách

• Trang phục: lịch sự, gọn gàng; dễ di chuyển, phù hợp thời tiết nóng ẩm
• Ứng xử: tôn trọng không gian thờ tự, hạn chế tiếng ồn, không tự ý sờ hiện vật
• Ảnh: tránh dùng flash trong phòng; ưu tiên ánh sáng tự nhiên hành lang – cửa sổ
• Di chuyển: đi taxi/grab hoặc xe máy thuận tiện; giữ hóa đơn vé và tuân thủ lộ trình
• Thời tiết: kiểm tra dự báo trước chuyến đi, mang áo khoác mỏng/ô gập mùa mưa

Kết luận

Nhà cổ Bình Thủy là điểm đến lý tưởng khi du lịch Cần Thơ để trải nghiệm giao thoa Đông – Tây qua kiến trúc, nội thất và những câu chuyện thời gian. Du khách nên ưu tiên mùa khô, khung giờ sáng sớm hoặc chiều muộn để có ảnh đẹp và tham quan thoải mái; kết hợp các điểm lân cận để tối ưu ngày đi. Để lên lịch trình thuận tiện và cập nhật thông tin, bạn có thể tham khảo các gợi ý từ Tourism Cần Thơ và chủ động đặt dịch vụ theo nhu cầu.

Tài liệu tham khảo

• Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch – Hệ thống di tích quốc gia (công bố hạng di tích kiến trúc nghệ thuật)
• Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Cần Thơ – thông tin di sản, dự án số hóa
• Trung tâm Phát triển Du lịch Cần Thơ – dữ liệu khách tham quan, khuyến nghị lịch trình
• Báo Cần Thơ – chuyên trang văn hóa – di sản địa phương
• Tạp chí Heritage – các bài viết về di sản kiến trúc Nam Bộ
• Một số ấn phẩm và tư liệu tại điểm tham quan Nhà cổ Bình Thủy (giờ mở cửa, vé, quy định)